Zwolnienie z obowiązku stosowania kasy zależy od rodzaju wykonywanych czynności

Spółka z o.o. świadczy na rzecz przedsiębiorców usługi w zakresie gospodarowania wodami opadowymi i roztopowymi oraz utrzymania czystości i porządku w mieście. Dodatkowo, prowadzi schronisko dla bezdomnych zwierząt (psów i kotów), w ramach którego dokonuje sprzedaży osobom prywatnym tych zwierząt oraz świadczy całoroczną usługę hotelową dla nich. Sporadycznie na rzecz osób prywatnych świadczy również usługi wywozu odpadów (PKWiU 38.11). Każda sprzedaż udokumentowana jest fakturą. Czy sprzedaż w ramach prowadzonego schroniska powinna być ewidencjonowana w kasie fiskalnej? Jeśli tak, to czy obrót uzyskany ze sprzedaży za wywóz odpadów powinien być wliczany do limitu 20.000 zł?

Obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących dotyczy podatników, którzy prowadzą działalność określoną w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, czyli dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.

Na mocy delegacji ustawowej, Minister Finansów zwolnił z obowiązku stosowania kas rejestrujących niektóre grupy podatników, a aktem regulującym te zwolnienia jest rozporządzenie w sprawie zwolnień. Wymienione w rozporządzeniu zwolnienia mają zarówno charakter przedmiotowy, czyli dotyczą ściśle określonych czynności oraz podmiotowy i wtedy dotyczą całej działalności podatnika.

Z pytania wynika, iż podatnik na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wykonuje czynności zwolnione przedmiotowo z ewidencjonowania, tj. usługi w zakresie wywozu odpadów. Czynności te sklasyfikowane w PKWiU 38.11.1 – "Usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nadających się do recyklingu", wymienione są w poz. 5 załącznika do ww. rozporządzenia i na mocy § 2 ust. 1 podlegają zwolnieniu z ewidencjonowania przy użyciu kasy nie później niż do końca 2016 r.

Oprócz świadczenia ww. usług, podatnik prowadzi schronisko dla bezdomnych zwierząt (psów i kotów), w ramach którego dokonuje ich sprzedaży, jak również świadczy usługi związane z wyżywieniem i opieką nad zwierzętami domowymi (prowadzi tzw. hotel dla zwierząt). Czynności te nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego. Dodać należy, iż udokumentowanie czynności sprzedaży fakturą nie jest przesłanką do zwolnienia ich z ewidencjonowania w kasie fiskalnej.

Zasadnym więc w tym przypadku wydaje się rozważenie, czy możliwe będzie skorzystanie ze zwolnienia podmiotowego ze względu na osiągane obroty lub ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego z tytułu udziału obrotów zwolnionych z ewidencjonowania w obrotach ogółem. Dokonując poniższej analizy zakładamy, iż podatnik już wcześniej nie utracił prawa do zwolnienia z obowiązku stosowania kasy fiskalnej.

1. Zwolnienie ze względu na wysokość osiąganych obrotów

Podatnik kontynuujący działalność gospodarczą ma prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży w kasie fiskalnej, jeżeli kwota obrotu ze sprzedaży dla osób fizycznych i rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 20.000 zł.

Ustalając, czy limit zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej został przekroczony, należy więc wziąć pod uwagę jedynie sprzedaż dla osób prywatnych i rolników ryczałtowych (pomijając sprzedaż dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą).

Nadmienić należy, że nie wyłącza się z tej kwoty sprzedaży usług i towarów, które na mocy rozporządzenia w sprawie zwolnień zostały zwolnione przedmiotowo z ewidencjonowania i wymienione są w załączniku do tego rozporządzenia, np. usług związanych ze zbieraniem odpadów.

Jeśli limit obrotów w trakcie 2015 r. przekroczy kwotę 20.000 zł, to zwolnienie traci moc po upływie dwóch miesięcy, następujących po miesiącu, w którym przekroczenie to nastąpi.

Po tym terminie podatnik – co do zasady – obowiązany będzie do rejestracji za pomocą kasy fiskalnej, każdej sprzedaży nieobjętej zwolnieniem przedmiotowym z obowiązku ewidencjonowania, tj. z tytułu usług prowadzenia hotelu dla zwierząt oraz ze sprzedaży zwierząt. Przy czym, świadczenie przez podatnika usług całodobowej opieki nad zwierzętami domowymi – bez względu na wysokość osiąganych obrotów – może korzystać ze zwolnienia ze względu na formę zapłaty.

Zwolnienie ze względu na formę zapłaty określone w poz. 38 załącznika do rozporządzenia ma zastosowanie, w przypadku, gdy świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem. Ponadto z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie musi wynikać, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

2. Zwolnienie ze względu na strukturę sprzedaży

Podatnicy, których obroty na rzecz osób fizycznych przekraczają (nawet znacznie) kwotę 20.000 zł, mają możliwość korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania w zakresie całej działalności, pod warunkiem, że przeważająca część ich obrotów dotyczy sprzedaży zwolnionej przedmiotowo z ewidencjonowania.

Powyższe zwolnienie określone jest w § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie zwolnień i stanowi, że zwalnia się w danym roku podatkowym podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług zwolnionych z ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia (poz. 1–34), w przypadku, gdy w poprzednim roku podatkowym udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w całkowitym obrocie podatnika (zwanym "udziałem procentowym obrotu") realizowanym na rzecz podmiotów wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy, był wyższy niż 80%.

Należy jednak mieć na uwadze, że zwolnienia, o którym mowa powyżej nie stosuje się w przypadku podatników, którzy w pierwszym lub drugim półroczu poprzedniego roku podatkowego osiągnęli udział procentowy obrotu równy lub niższy 80% (§ 3 ust. 3 rozporządzenia).

Do wyliczenia współczynnika przyjmuje się wyłącznie wartość sprzedaży na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych. Niedopuszczalne jest uwzględnianie w tej proporcji sprzedaży na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Przykład

Spółka z o.o. w 2014 r. dokonała sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej na ogólną wartość 94.000 zł, w tym:

usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne 78.000 zł,
sprzedaż zwierząt – 5.000 zł,
usługi całodobowej opieki na zwierzętami domowymi – 11.000 zł.

Usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nadających się do recyklingu (PKWiU 38.11.1) zwolnione były z ewidencjonowania do 31 grudnia 2014 r. na podstawie poz. 5 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z 2012 r., natomiast sprzedaż zwierząt oraz usługi opieki nad zwierzętami nie były wymienione w załączniku do rozporządzenia jako zwolnione z ewidencjonowania.

Wyliczenie proporcji za 2014 r. przedstawiało się następująco:

78.000 zł/94.000 zł × 100% = 82,98%.

Dodatkowo ustalono, iż proporcja ta w pierwszym półroczu 2014 r. wyniosła 88%, a w drugim – 81,5%. Tak więc udział usług zwolnionych w ogólnej sprzedaży był wyższy niż 80%, w związku z czym podatnik od 1 stycznia 2015 r. mógł korzystać ze zwolnienia z ewidencjonowania w zakresie całej działalności.

Co do zasady, podatnicy, którzy w prowadzonej działalności gospodarczej korzystają ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, po zakończeniu każdego półrocza muszą dokonać ponownego przeliczenia struktury obrotów. Jeżeli w wyniku tego przeliczenia okaże się, że udział procentowy obrotu w danym półroczu będzie niższy lub równy 80%, to podatnik powinien rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży przy zastosowaniu kasy fiskalnej.

Zwolnienie to traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od końca półrocza danego roku podatkowego, w którym podatnik korzysta z tego zwolnienia, jeżeli w okresie tego półrocza udział procentowy obrotu był równy albo niższy niż 80% (§ 5 ust. 3 ww. rozporządzenia).

Przykład

Załóżmy, że u podatnika, o którym mowa w poprzednim przykładzie, w I półroczu 2015 r. udział obrotów zwolnionych z ewidencjonowania w całkowitym obrocie wyniósł 62%. W związku z tym, spółka z o.o. utraciła prawo do zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego z ewidencjonowania.

Przy założeniu, że podatnik nie może korzystać z innych zwolnień, to powinien rozpocząć ewidencjonowanie przy zastosowaniu kasy fiskalnej od 1 września 2015 r. Nadal jednak nie będzie musiał rejestrować obrotu uzyskanego z tytułu świadczenia usług wywozu odpadów bowiem korzystają one ze zwolnienia przedmiotowego z ewidencjonowania.