Prawo do zwolnienia z obowiązku stosowania kasy fiskalnej

W kwietniu 2023 r. rozpocząłem prowadzenie działalności w zakresie świadczenia usług notarialnych m.in. na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Oprócz tej działalności świadczę także usługi ksero, za które zapłata dokonywana jest gotówką. Czy w takiej sytuacji mogę korzystać ze zwolnienia z obowiązku stosowania kasy?

Z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Na mocy rozporządzenia w sprawie zwolnień część podatników zwolniona jest jednak z tego obowiązku.

Z przedstawionego pytania wynika, że podatnik wykonuje czynności zwolnione przedmiotowo z ewidencjonowania. Usługi te jako "Czynności notarialne" bez względu na symbol PKWiU określone są w poz. 27 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień. Warto nadmienić, że aby skorzystać z tego zwolnienia, podatnik nie musi dokumentować tej sprzedaży fakturami. Bez znaczenia pozostaje także rodzaj dokonywanej zapłaty (przelewem na rachunek bankowy podatnika czy gotówką).

Oprócz świadczenia ww. usług podatnik dokonuje sprzedaży usług ksero, za które zapłata dokonywana jest gotówką. Usługi te nie mogą korzystać ze zwolnienia ze względu na formę dokonywanej zapłaty (tj. na podstawie poz. 37 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień), bowiem jak wskazano, zapłata jest dokonywana w formie gotówkowej.

W związku z powyższym należy przeanalizować czy podatnik w opisywanej sytuacji może korzystać ze zwolnienia podmiotowego ze względu na wartość sprzedaży lub ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego z tytułu udziału sprzedaży zwolnionej z ewidencjonowania w sprzedaży ogółem.

» Zwolnienie ze względu na wartość sprzedaży

Zwolnienie z ewidencjonowania ze względu na wartość sprzedaży przysługuje podatnikom rozpoczynającym po dniu 31 grudnia 2021 r. sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20.000 zł (§ 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień).

Przy czym ustalając, czy limit zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej został przekroczony, należy wziąć pod uwagę jedynie sprzedaż dla osób prywatnych i rolników ryczałtowych. Ponadto należy pamiętać, że nie można wyłączać z tej kwoty sprzedaży usług i towarów, które na mocy rozporządzenia w sprawie zwolnień zostały zwolnione przedmiotowo z ewidencjonowania i wymienione są w załączniku do tego rozporządzenia (tj. czynności notarialnych).

Jeżeli jednak w trakcie 2023 r. wartość sprzedaży proporcjonalnie do okresu dokonywanej sprzedaży przekroczy określony limit, zwolnienie traci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym przekroczono ww. limit (§ 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień). W takim przypadku podatnik obowiązany będzie do rejestracji za pomocą kasy fiskalnej, każdej sprzedaży nieobjętej zwolnieniem przedmiotowym z obowiązku ewidencjonowania.

Zatem podatnik rozpoczynający sprzedaż w 2023 r. na rzecz osób prywatnych może w zakresie całej działalności korzystać ze zwolnienia z ewidencjonowania określonego w § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień.

» Zwolnienie ze względu na strukturę sprzedaży

Podatnicy, których wartość sprzedaży na rzecz osób fizycznych przekracza (nawet znacznie) kwotę 20.000 zł, mają możliwość korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania w zakresie całej działalności, pod warunkiem że przeważająca część ich sprzedaży dotyczy sprzedaży zwolnionej przedmiotowo z ewidencjonowania.

Powyższe zwolnienie określone jest w § 3 ust. 1 pkt 3 i 4 rozporządzenia w sprawie zwolnień, z tym że w przypadku podatników rozpoczynających sprzedaż po 31 grudnia 2021 r. - zwolnienie to przysługuje, jeżeli przewidywany przez podatnika udział sprzedaży z tytułu czynności zwolnionych z ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia (poz. 1-33) w całkowitej sprzedaży podatnika realizowanej na rzecz osób prywatnych oraz rolników ryczałtowych (zwanym "udziałem procentowym sprzedaż"):

a) za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,

b) za okres do końca roku, w przypadku gdy okres wykonywania tych czynności w roku podatkowym jest krótszy niż sześć miesięcy

- będzie wyższy niż 80%.

Podatnicy korzystający ze zwolnienia, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) rozporządzenia w sprawie zwolnień, tracą prawo do tego zwolnienia po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym upłynął okres pierwszych sześciu miesięcy sprzedaży, jeżeli udział procentowy sprzedaży w tym okresie jest równy albo niższy niż 80% (§ 5 ust. 4 rozporządzenia).

Przykład

Podatnik w kwietniu 2023 r. rozpoczął działalność w zakresie świadczenia usług notarialnych oraz dodatkowo dokonuje sprzedaży usług ksero na rzecz osób prywatnych (za które zapłata dokonywana jest gotówką). Czynności notarialne wymienione są w poz. 27 załącznika do rozporządzenia jako czynności zwolnione z ewidencjonowania, natomiast sprzedaż usług ksero nie podlega temu zwolnieniu.

Podatnik przewiduje, iż udział sprzedaży usług notarialnych planowanych do zrealizowania do końca roku, w całej sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej będzie wyższy niż 80%. W związku z tym nie ma on obowiązku instalowania kasy rejestrującej.

Jeśli rozliczenie pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności, wykaże, że udział procentowy sprzedaży będzie równy lub niższy niż 80%, to podatnik będzie musiał rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży towarów od 1 grudnia 2023 r.

Odnosząc powyższe do zadanego pytania stwierdzić należy, że generalnie podatnik zobowiązany może być do rejestracji w kasie fiskalnej jedynie części swojej sprzedaży (tj. usług ksero), natomiast w pozostałym zakresie (tj. czynności notarialnych) będzie korzystał ze zwolnienia z ewidencjonowania (ponieważ na mocy rozporządzenia w sprawie zwolnień usługi te zwolnione są przedmiotowo z ewidencjonowania do końca 2023 r.).