Rodzaj wykonywanych czynności a zwolnienie z obowiązku stosowania kasy fiskalnej

Jesteśmy firmą świadczącą usługi dostawy wody i odprowadzania ścieków. Wykonujemy również sporadycznie inne usługi, np. transport towarowy, prace remontowe. Czy mamy obowiązek zakupu kasy fiskalnej, jeśli obrót na rzecz osób fizycznych w 2015 r. wynosił 1.101.955,51 zł (brutto), 1.101.471,82 zł (netto), w tym usługi wymienione w I części załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień 1.049.327,45 zł (brutto), 971.632,86 zł (netto)?

Z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.) wynika, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Jednak, na mocy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r. poz. 1544 ze zm.), część podatników zwolniona jest z tego obowiązku. Dostawa towarów oraz świadczenie usług, których przedmiotem jest m.in. "Woda w postaci neutralnej; usługi związane z uzdatnianiem i dostarczaniem wody" (PKWiU 36), na podstawie § 2 ust. 1 w związku z poz. 3 załącznika do tego rozporządzenia, podlega zwolnieniu z ewidencjonowania przy użyciu kasy. Zwolnieniu temu podlegają również "Usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków; osady ze ścieków kanalizacyjnych" (PKWiU 37), które zostały wymienione w poz. 4 do rozporządzenia.

W myśl § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie zwolnień, zwalnia się w danym roku podatkowym, nie później jednak niż do końca 2016 r., podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług zwolnionych z ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia (poz. 1-34) w sytuacji, gdy w poprzednim roku podatkowym udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w całkowitym obrocie podatnika (zwanym "udziałem procentowym obrotu") realizowanym na rzecz podmiotów wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy, był wyższy niż 80%.

Zwolnienie to nie ma jednak zastosowania w przypadku podatników, którzy w pierwszym lub drugim półroczu poprzedniego roku podatkowego osiągnęli udział procentowy obrotu równy lub niższy 80% (§ 3 ust. 3 rozporządzenia).

Co do zasady, podatnicy, którzy w prowadzonej działalności gospodarczej korzystają ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, po zakończeniu każdego półrocza muszą liczyć się z koniecznością dokonania ponownego przeliczenia struktury obrotów.

Jeżeli w wyniku tego przeliczenia okaże się, że udział procentowy obrotu w danym półroczu będzie niższy lub równy 80%, to podatnik powinien, co do zasady, rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży przy zastosowaniu kasy fiskalnej. Zwolnienie to traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od końca półrocza danego roku podatkowego, w którym podatnik korzysta z tego zwolnienia, jeżeli w okresie tego półrocza udział procentowy obrotu był równy albo niższy niż 80% (§ 5 ust. 3).

Warto także zaznaczyć, że usługi świadczone przez podatnika, np. usługi transportowe, mogą korzystać ze zwolnienia ze względu formę dokonywanej zapłaty.

Zwolnienie to określone jest w § 2 ust. 1 w związku z poz. 38 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień. Aby skorzystać z tego zwolnienia, muszą być spełnione łącznie dwa warunki:

świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w SKOK, której jest członkiem,
z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie musi wynikać, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Przykład

ZGK w 2015 r. dokonał sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych na ogólną wartość 1.101.472 zł (netto), w tym usługi dostawy wody i odprowadzania ścieków - 971.633 zł (netto).

Usługi dostawy wody i odprowadzania ścieków podlegają zwolnieniu z ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do końca 2016 r. na mocy załącznika do rozporządzenia w związku z § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień. Wyliczenie proporcji, o której mowa w § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia przedstawia się następująco:

971.633 zł/1.101.472 zł × 100% = 88,21%.

Dodatkowo załóżmy, że proporcja ta w pierwszym półroczu 2015 r. wyniosła 89%, a w drugim - 86%. Tak więc w tych okresach udział usług zwolnionych w ogólnej sprzedaży był wyższy niż 80%. W związku z tym ZGK od 1 stycznia 2016 r. może korzystać ze zwolnienia z ewidencjonowania w zakresie całej działalności.