Gazeta Podatkowa nr 58 (2141) z dnia 18.07.2024

Faktura do paragonu fiskalnego

Fakturę do paragonu na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą można wystawić tylko w przypadku, gdy na paragonie zostanie wykazany NIP nabywcy. W przeciwnym wypadku sprzedawca nie ma prawa do sporządzenia faktury do paragonu bez NIP nabywcy (podatnika), uzupełniając ją o brakujący na paragonie NIP nabywcy.

Kiedy faktura?

Transakcje dokonywane pomiędzy podatnikami powinny być dokumentowane fakturami. Zgodnie bowiem z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT wystawienie faktury jest obowiązkowe wobec sprzedaży dokonywanej przez podatnika:

• na rzecz innego podatnika VAT, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem,
• w ramach WDT na rzecz innych podmiotów niż wymienione powyżej,
• w ramach WSTO (z pewnymi wyjątkami),
• z tytułu otrzymanej części lub całości zapłaty, przed dokonaniem sprzedaży.

Obowiązek wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż na rzecz innego podatnika nie wyklucza jednocześnie możliwości zaewidencjonowania tej sprzedaży w kasie fiskalnej i wystawienia do niej paragonu fiskalnego. Należy pamiętać, że w tym przypadku sprzedawca ma możliwość wystawienia faktury (z NIP nabywcy) do paragonu na rzecz podatnika, wyłącznie gdy na paragonie fiskalnym znajduje się NIP nabywcy. Sprzedawca, sporządzając fakturę do paragonu, na którym nie został wskazany NIP nabywcy, naraża się na sankcję w wysokości 100% podatku VAT wykazanego na fakturze.

Zgodnie bowiem z art. 106b ust. 5 ustawy o VAT w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

Zatem powyższy przepis nie budzi wątpliwości, że faktura na rzecz podatnika VAT może być wystawiona jedynie na podstawie wcześniej wystawionego paragonu fiskalnego, który zawiera NIP nabywcy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 1109/22 (orzeczenie nieprawomocne) stwierdził, że w sytuacji, gdy sprzedaż dokumentowana jest paragonem fiskalnym, na którym nie zamieszczono NIP podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, podatnik nie ma prawa do wystawienia faktury do paragonu na dane tego podmiotu (z jego NIP). Sąd podkreślił, że jeśli sprzedawca wystawi do paragonu fakturę bez NIP nabywcy (jak dla konsumenta), zaś nabywca wystawi do takiej faktury notę korygującą, którą uzupełni NIP, to wówczas akceptacja takiej noty korygującej przez wystawcę faktury będzie równoznaczna z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 106b ust. 5 ustawy o VAT. WSA wyjaśnił, że naruszenie obowiązku wynikającego z przepisów jest zagrożone sankcjami podatkowymi i ewentualnie karnymi skarbowymi. W razie stwierdzenia tego faktu właściwy organ nakłada na podatnika dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Nie jest to rozstrzygnięcie uznaniowe. Organ ma obowiązek nałożyć na podatnika naruszającego obowiązek, o którym mowa, dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Wysokość zobowiązania odpowiada kwocie podatku z faktury wystawionej wbrew komentowanym przepisom. Sankcja ta jest nakładana decyzją.

Natomiast WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 11 października 2023 r., sygn. akt I SA/Bk 264/23 (orzeczenie nieprawomocne) uznał, że w kontekście art. 106b ust. 1 i ust. 5 ustawy o VAT oświadczenie przedsiębiorcy, że dokonuje on zakupu jako podatnik VAT, jest czynnością jednokrotną i nieodwoływalną, o charakterze wiążącym dla późniejszych skutków podatkowych wynikających z wystawienia faktury. Złożenie takiej deklaracji po wystawieniu paragonu z kasy fiskalnej jest bezskuteczne, niezależnie od powodu zmiany charakteru podmiotowego, w jakim podatnik miał zamiar dokonać nabycia. Zdaniem WSA przepisy o VAT w żaden sposób nie dopuszczą zaistnienia sytuacji, w której możliwe byłoby dokonanie nabycia jako konsument, udokumentowanego paragonem fiskalnym, a następnie wystawienia do tego paragonu faktury zawierającej numer identyfikujący podatnika na potrzeby tego podatku. Udokumentowanie sprzedaży na rzecz przedsiębiorcy będącego podatnikiem VAT, umożliwiające mu skorzystanie z prawa do odliczenia, może być dokonane na dwa sposoby: fakturą (w tym fakturą uproszczoną) albo paragonem z NIP, do którego następnie zostanie wystawiona faktura. Jak podkreślił WSA, status podatnika VAT wiąże się zarówno ze szczególnymi prawami, jak i specyficznymi dla konstrukcji tego obciążenia obowiązkami. Nie jest zatem tak, że dany podmiot dowolnie wybiera, kiedy dokonuje zakupu jako podatnik VAT, a kiedy jako konsument. W istocie bowiem jego status w danej transakcji determinowany jest przez charakter dokonywanego zakupu: m.in. czy ma on związek z prowadzoną przez nabywcę działalnością opodatkowaną VAT (podatnik VAT), czy nie (konsument).

Dokumentowanie sprzedaży dla osób prywatnych

Paragonem fiskalnym jest dokumentowana sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, który sprzedający jest zobowiązany wydać kupującemu. Przy czym często zdarza się, że osoby prywatne występują do sprzedawcy z prośbą o wystawienie faktury do paragonu. W takiej sytuacji sprzedawca zobowiązany jest do jej wystawienia:

• w terminie 15. dnia kolejnego miesiąca, jeśli zgłoszenie miało miejsce do końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty,
• nie później niż do 15. dnia od dnia zgłoszenia żądania, jeżeli żądanie wystawienia faktury zostało zgłoszone po upływie miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę, bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Przy czym sprzedawca jest zobowiązany do wystawienia faktury na rzecz osoby prywatnej, jeśli takie żądanie wpłynęło do niego w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym miało miejsce wykonanie usługi lub dostawa towarów. Po upływie tego terminu sprzedawca może, ale nie musi sporządzić faktury.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361)