Naruszenie obowiązku terminu instalacji kasy przez podatnika zwolnionego z VAT

Rozpocząłem działalność gospodarczą w lutym 2012 r. Korzystam ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Dnia 3 września br. przekroczyłem obrót w wysokości 20.000 zł ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Kasę fiskalną zainstalowałem dopiero 19 września br. ponieważ sądziłem, iż od dnia przekroczenia kwoty 20.000 zł przysługuje mi 2-miesięczny okres na rozpoczęcie ewidencjonowania. Czy z powodu tego opóźnienia grożą mi jakieś sankcje?

Co do zasady w przypadku podatników, którzy rozpoczęli (lub rozpoczną) sprzedaż w roku 2012, zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kas rejestrujących obowiązuje do dnia przekroczenia w tym roku kwoty obrotów w wysokości 20.000 zł z tytułu sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych. Dla tych podatników utrata prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania nastąpi w dniu przekroczenia ww. kwoty z tytułu obrotów określonych w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT. Oznacza to, że w sytuacji opisanej w pytaniu ewidencjonowanie obrotów przy zastosowaniu kasy rejestrującej podatnik powinien rozpocząć od dnia 4 września 2012 r.

W przypadku stwierdzenia, że podatnik narusza obowiązek ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala za okres do momentu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług (art. 111 ust. 2 ustawy o VAT).

W sytuacji gdy podatnik zwolniony jest podmiotowo z podatku VAT, lub też wykonuje wyłącznie czynności zwolnione z VAT, ale zobowiązany jest do ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, jest oczywiste iż nie ma u niego zastosowania ograniczenie prawa do odliczenia VAT.

Nie oznacza to jednak, że w takim przypadku podatnik nie poniesie żadnych konsekwencji, w związku z naruszeniem obowiązującego terminu ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Naruszenie obowiązku ewidencjonowania podlega karze grzywny, jako przestępstwo skarbowe na podstawie ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.).

Zgodnie z art. 60 § 1 K.k.s., kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi księgi, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Przepis art. 53 § 21 pkt 5 K.k.s. stanowi natomiast, iż księgą jest również inne podobne urządzenie ewidencyjne, do którego prowadzenia zobowiązuje przepis prawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej.

Stosownie do art. 62 § 5 K.k.s. jeśli wymieniony powyżej czyn zostanie uznany za wypadek mniejszej wagi, to popełniający go podatnik podlega karze grzywny jak za wykroczenie skarbowe. Wypadek mniejszej wagi (art. 53 § 8 K.k.s.) jest to czyn zabroniony jako wykroczenie skarbowe, które w konkretnej sprawie, ze względu na jej szczególne okoliczności - zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe - zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu. Do takich przypadków zaliczyć można sytuację, gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu (pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia), a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowoprawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, albo sprawca dopuszczający się czynu zabronionego, którego przedmiot nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie.

Sąd orzekając wysokość grzywny określa najpierw liczbę stawek dziennych stosownie do popełnionego przestępstwa skarbowego, a następnie orzeka wysokość jednej stawki dziennej. Zgodnie z art. 23 § 3 Kodeksu, stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji, ani też przekraczać jej czterystukrotności, a ustalając stawkę dzienną sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok (art. 51 § 1 K.k.s.).

Jeśli naruszenie przez podatnika terminu instalacji kas nie zostało ujawnione przez organy skarbowe, to podatnik ma możliwość uniknięcia grzywny wynikającej z Kodeksu karnego skarbowego poprzez powiadomienie organu ścigania o popełnionym wykroczeniu skarbowym. Zgodnie z art. 16 K.k.s. nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto po popełnieniu czynu zabronionego powiadomił o tym organy ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten ma zastosowanie wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ sprawca uiści w całości należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie popełnionym czynem zabronionym. Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Przed złożeniem niniejszego zawiadomienia, konieczne jest oczywiście zainstalowanie kasy rejestrującej i posiadanie dowodów na to, iż brak kasy nie spowodował uszczuplenia należności podatkowych (czyli ewidencja, o której mowa w art. 109 ust. 1 ustawy o VAT jest rzetelnie prowadzona).

Należy w tym miejscu nadmienić, iż dodatkowym skutkiem zainstalowania kasy fiskalnej po obowiązującym terminie jest bezpowrotna utrata prawa do skorzystania z ulgi na zakup kasy.

Prawo do częściowego zwrotu kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących przysługuje podatnikowi na mocy art. 111 ust. 4 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania, w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł. Nadmienić warto, że sposób rozliczenia ulgi na zakup kas rejestrujących przez podatników zwolnionych podmiotowo z VAT regulują przepisy art. 111 ust. 5 ustawy o VAT.